autoRPortret

Fragment powieści: Siedzieliśmy w siedmiu przy dużym stole w opustoszałej już sali recepcyjnej Domu Partii: Bruce – oficjalnie w charakterze przedstawiciela biura prasowego ambasady amerykańskiej, ambasador Awierkij Aristow z Wiaczesławem Draczenką, sekretarzem do spraw prasowych, ambasador John Cabot, towarzysz Wiesław, premier. Wreszcie ja – w roli zaufanego korespondenta z Ameryki. Między nami krążyła gościnna „Stolicznaja” – prezent od ambasadora Aristowa. „Towarzysze …” - podjął Awieriusza Aristow, lecz po tym wstępie urwał na nazbyt długo. „Nowa jakość” – podpowiedział mu po polsku Draczenko. „Właśnie – podjął Aristow – gdyby w tej chwili stanął między nami Lenin, to – wierzcie mi, towarzysze – powiedziałby tak: towarzyszu Aristow, towarzyszu Cabot, wspólnym trudem budujmy nową jakość”. (…) „Nowa? – powtórzył ambasador Cabot, daremnie próbując zajrzeć w małe oczy Aristowa, które ślizgały się po prawie pustej butelce. – Jakość?” „Czas razem budować przyszłość. Czwartą Międzynarodówkę. Tak by nam powiedział wizjoner Lenin”. Umysł ambasadora Cabota zatrzymał się nad Międzynarodówką jak objuczony muł nad przepaścią. Przyszedłem mu w sukurs: „International Fourth” – przetłumaczyłem bostończykowi prosto do ucha. „A Trocki? – wypalił Cabot, dając dowód, że na kursach historii w Georgetown University przykładał się do nauki. – Myślałem, że czwarta już była. Czy to nie Trocki powołał do życia czwartą?” „Zdradził, swołocz!” – warknął Aristow. „Zdradził” – zawtórował mu nostalgicznie towarzysz Wiesław. „Trzecią zbudował Lenin – przypomniał Aristow. Westchnął. – Na trzeciej, niestety, świat się zatrzymał”.

Fragment powieści: Włączyłem laptop i zacząłem od przejrzenia poczty. Śmieci i reklamy. Do czytania i pisania nie potrzebuję okularów, dobry wzrok odziedziczyłem po ojcu; mam nadzieję, że to jedyne, co po nim przejąłem. Uporawszy się z czyszczeniem skrzynki e-mailowej, zająłem się cotygodniowym artykułem dla „New York Timesa”: „Coetzee w Auschwitz. Gdyby Kafka doczekał Holokaustu”. Pseudoliterackie wypociny, tyle że sygnowane nazwiskiem gościa, który osobiście znał Bellowa, Rotha, Vonneguta i Sontag. To o mnie. O czwartej zrobiłem przerwę, żeby się wysikać, łyknąłem czerwoną tabletkę, przygotowałem sobie drinka i pisałem dalej. Skończyłem kwadrans po szóstej. Przeczytałem tekst, skróciłem akapit poświęcony Kerteszowi i jednym kliknięciem wysłałem artykuł za ocean. Zdążyło się ściemnić. (…) Zjadłem dwie grzanki z dżemem, usiadłem w fotelu i ponownie sprawdziłem pocztę. Adwokat Debbie kolejny raz przypominał, że na mocy umowy rozwodowej połowa honorariów autorskich profesora Godarta należy się jego byłej małżonce. Wykasowałem emaila, w duchu życząc Debbie rychłej starości. Zwykłe chciejstwo w przypadku gościa, który w drodze do mety wyprzedza byłą lubą o dobre trzydzieści lat. (…) Wziąłem prysznic i po pół godzinie byłem gotowy do wyjścia. Z lustra w przedpokoju patrzyła na mnie facjata, jakiej się dorobiłem przez sześćdziesiąt kilka lat, i metr osiemdziesiąt siedem zwieńczone rzadkim kucykiem. „Profesorze Godart – podniosłem szklaneczkę z Johnniem Walkerem – życzę udanych łowów”. „Profesorze Godart – odpowiedziało mi odbicie w lustrze – ma pan problem alkoholowy”. „Pudło, profesorku! – Bez pośpiechu dopiłem whisky. – Mam cholerny problem z prostatą”.

KAFKOLOGIA

„Historia jednego zdjęcia”

Wbrew pozorom fotografii dokumentujących życie Kafki nie jest aż tak wiele. To zdjęcie Franza w meloniku należy do najczęściej reprodukowanych. Sympatyczny, młody mężczyzna w meloniku uśmiecha się nieco melancholijnie – a może niepewnie, jakby fotograf go zaskoczył. Może czytelnika z kolei zaskoczy informacja, że samo zdjęcie zostało ocenzurowane. Dlaczego?

Na zamieszczonej poniżej kompletnej wersji widzimy Hansi Julie Szokoll, kelnerkę w jednej z praskich winiarni. Skąd wzięła się u boku Franza? Przyszły autor Przemiany ma wtedy ok. 24 lat, jest w pełni sił witalnych. Maks Brod, przyjaciel Franza i propagator jego twórczości, pisze: „Przypominam sobie jego afekt do kelnerki w jednej z winiarni, imieniem Hansi, o której powiedział kiedyś, że całe pułki kawalerii przejeżdżały po jej ciele. Franz czuł się w tym związku miłosnym bardzo nieszczęśliwy. Świadczy o tym również fotografia, na której figuruje razem z Hansi, ale sprawia takie wrażenie, jakby chciał uciec stamtąd czym prędzej”. (Maks Brod, Franz Kafka. Opowieść biograficzna, tł. T. Zabłudowski).

A więc Kafka i „dama lekkich obyczajów”? Cóż, nie jest tajemnicą, że młody Franz dość regularnie korzystał z domów uciech i łatwo nawiązywał relacje z „wiadomymi dziewczętami”. Skąd zatem te cenzorskie nożyce? Może biografowie pisarza za przykładem Maksa Broda uznali, że potomnym należy się obraz uduchowionego „pustelnika i anachorety”, którego „cała istota tchnęła tęsknotą do czystości”? (Maks Brod).